Κάποιες οφειλές του αστυνομικού μυθιστορήματος στον Σοφοκλή
του Πέτρου Μαρτινίδη
Το μέσον γνώσης των νεκρών μορφών είναι ο μαθηματικός νόμος. Το μέσον κατανόησης των ζωντανών μορφών είναι η αναλογία.
Oswald Spengler
Στο «Salon» του 1845, ο Μποντλέρ μεμφόταν την αναζήτηση εικαστικών θεμάτων σε ηρωικές σκηνές της αρχαιότητας κι εξηγούσε ότι: «ο ηρωισμός υπάρχει εξίσου στη σύγχρονη ζωή και μας περιβάλλει διαρκώς». Με αναφορές σε αντιπαραθέσεις της τότε επικαιρότητας, υποστήριζε ότι ένας μαχητικός υπουργός που αγορεύει κατά της αντιπολίτευσης ή πρόσωπα σαν εκείνα που περιγράφει ο Μπαλζάκ στις Χαμένες ψευδαισθήσεις ή στον Μπαρμπα-Γκοριό (όπως ο βιομήχανος αρωμάτων Μπιροτό, που βρίσκεται στα όρια της χρεοκοπίας, ο ευυπόληπτος Ραστινιάκ –ικανός για τις πιο ευγενείς όσο και τις πιο αποτρόπαιες πράξεις– ο φαύλος Βοτρέν –που πηγαινοέρχεται μεταξύ κρατικών αξιωμάτων και υποκόσμου– κι ένα πλήθος ανάλογοι χαρακτήρες), «… αποπνέουν μια άλλου είδους ηρωική γοητεία, που δεν είναι πλέον σαν εκείνη του Αχιλλέα ή του Αγαμέμνονα»!
Λέω, λες, λέει: «Aστυνομική Λογοτεχνία» - Εννοούμε το ίδιο;
Σε αναζήτηση της απάντησης που παραμένει -και που διαθέτει όλα τα στοιχεία για να παραμείνει- αναπάντητη, να ξεκινήσουμε λίγο εκκεντρικά. Με τον «ορισμό» του ντετέκτιβ, προσώπου κομβικού στην Αστυνομική Λογοτεχνία. Τρεις ορισμοί, τρία σημεία εστίασης, αμοιβαία αποκλειόμενα.
Περί αστυνομικών μυθιστορημάτων
του Πέτρου Μαρτινίδη
Η συνηθέστερη κολακεία για κάθε λογής βιβλίο είναι: «Διαβάζεται σαν αστυνομικό μυθιστόρημα»! Αντιθέτως, οι έπαινοι για ένα αστυνομικό μυθιστόρημα εστιάζονται στην κοινωνική του εμβρίθεια, στον ρεαλισμό των χαρακτήρων ή στη ζωντάνια των τοπίων. Περίπου όπως θαυμάζονται οι ομορφιές της φύσης «σαν πίνακες» και οι ωραίοι πίνακες «σαν αληθινοί»!
Δεν νομίζω ότι προορισμός της τέχνης είναι να αποκαλύπτει με ανατομική πιστότητα τη ζωή ούτε προορισμός της ζωής να χωρά με ακρίβεια σε εξωραϊσμούς της τέχνης. Αν η τέχνη, ακόμη και στις υποδεέστερες στιγμές της, έχει προορισμό, είναι να μας παρηγορεί για τις ατέλειες του κόσμου και τη μόνη απόλυτη βεβαιότητα σε αυτόν - τη θνητότητά μας.
H μαγεία του παιγνιδιού: Λίγα λόγια για το αστυνομικό αφήγημα
Σύμφωνα με τον Ερνέστο Σάμπατο και ένα μικρό κείμενό του για την αστυνομική λογοτεχνία που βρίσκεται στο βιβλίο του Ετεροδοξία, ο Έντγκαρ Άλαν Πόε ήταν λάτρης των μαθηματικών και επινόησε με μιας το απόλυτο αστυνομικό είδος. Κατ’ αυτόν, ένα μυστηριώδες σύνολο στοιχείων, όπως ένα ματωμένο γάντι, ένα δακτυλικό αποτύπωμα, ένα μισοτελειωμένο τσιγάρο, ένα χαμόγελο, μπορούν να βοηθήσουν τον ερευνητή στην εξιχνίαση ενός εγκλήματος. Επομένως, ο ήρωας του Πόε, ο Αύγουστος Ντιπέν, δεν χρειάζεται ούτε να μεταμφιέζεται ούτε να κρατάει πιστόλι, του αρκεί να κάνει μια σειρά από συλλογισμούς για να φτάσει στη λύση του αινίγματος.