της Κωνσταντίνας Μόσχου

Η ταξινόμηση των ειδών της αστυνομικής λογοτεχνίας είναι μια σπαζοκεφαλιά, και ακόμα περισσότερο στην απόδοσή τους στην ελληνική γλώσσα. Συνήθως ο αναγνώστης ακολουθεί απλώς το ένστικτό του. Δεν ενδιαφέρεται για τη διαφορετικότητα της κάθε αφήγησης, αλλά για την ωραία γραφή αυτού που διαβάζει. Στην ουσία, οι ταμπέλες δεν εξυπηρετούν σε τίποτε άλλο παρά μόνο για να γνωρίζουμε τι πρόκειται να συναντήσουμε εκ των προτέρων –προτού ανοίξουμε ένα βιβλίο–, αν και εφόσον κάποιος μας δώσει την πληροφορία για το λογοτεχνικό είδος στο οποίο ανήκει.

του Κώστα Γιαβή*

“Εγένετο Χάμετ και μετά Κέιν και εν συνεχεία Τσάντλερ και Γούλριτς και Μπέρνετ. Και εγένετο Ατιά και Ιζό και Νοζιέρ και ο δικός μας Μαρής. Στη μακρά γενεαλογία της νουάρ λογοτεχνίας, ο Ιταλός Κάρλο Λουκαρέλι (άλλης γενιάς, φυσικά, με τους προαναφερθέντες) δεν είναι… παραπαίδι. Η «Τριλογία του Φασισμού» είναι ένας φόρος τιμής στους μεγάλους του είδους με την εμπρόθετη επιθυμία του συγγραφέα να μιλήσει και για μια ιδιαζόντως ταραγμένη περίοδο της χώρας του: προ της ανέλιξης του Μουσολίνι στην εξουσία, κατά τη διάρκεια της παντοκρατορίας του, αλλά και για τη μετέπειτα πολιτική αλλοφροσύνη, στα όρια της επικίνδυνης πόλωσης, ανάμεσα σε χριστιανοδημοκράτες και κομμουνιστές.”

Παρέθεσα αυτούσια την πρώτη παράγραφο από την εξαιρετική βιβλιοκριτική του Διονύση Μαρίνου στο site diavaseme.gr πάνω στην “Τριλογία του Φασισμού”. Ίσως θα μπορούσε να θεωρηθεί υπερβολή ή και “ιεροσυλία” το γεγονός ότι συγκρίνει τον Λουκαρέλι με “ιερά τέρατα” της διεθνούς αστυνομικής λογοτεχνίας. Κι όμως, δεν είναι υπερβολή. Ο Λουκαρέλι δεν μας προσφέρει μόνο ένα αυθεντικό, καθαρόαιμο νουάρ μυθιστόρημα, αλλά δημιουργεί ένα πεζογραφικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο ξεπηδούν ιστορικά αλλά και πολιτικά γεγονότα, που σκιαγραφούν την ιστορία και τις εξελίξεις, όχι μόνο στην Ιταλία, αλλά, κατ’ επέκταση, σε ολόκληρη την Ευρώπη.

του Αντώνη Γκόλτσου

Ένα έγκλημα με φόντο τον ιδιότυπο “εμφύλιο” της Αλγερίας. Στο “Μαύρο Αλγέρι” (Alger la Noire, 2006 στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πόλις, 2008, μτφρ. Μαρία Μηλολιδάκη) του Maurice Attia, ψυχίατρου-ψυχαναλυτή, σεναρίστα και συγγραφέα, η εικόνα είναι στον ήχο. Καταστάσεις, διάλογοι και διαλογισμοί καλύπτονται από τον ήχο των βομβών της OAS, ή του FLN, όταν δεν είναι οι πολυβολισμοί των barbouzes (απαραίτητη η αναδρομή στο Χρονολόγιο και στις σημειώσεις του βιβλίου, πριν και από την πρώτη απόπειρα προσέγγισης του κειμένου).

Το έγκλημα: Τα άψυχα κορμιά μιας νεαρής Γαλλίδας και του Άραβα εραστή της, αν κρίνει κανείς από τη στάση που βρέθηκαν στην Παντοβάνι, πολυσύχναστη παραλία του Αλγερίου, μοιάζει στοιχείο επαναλαμβανόμενο στη γενικότερη σκηνογραφία θανάτου που περιβάλλει την Αλγερία της περιόδου 1954-1962. Και, επί πλέον, δείχνει αναπόσπαστο κομμάτι της περιρρέουσας ατμόσφαιρας, αφού στην πλάτη του Άραβα είναι χαραγμένα τα αρχικά της Organisation Armée Secrète (OAS) (“Οργάνωση Μυστικός Στρατός”), ταυτόσημη συντομογραφία του “Ολοφυρμού για μία Ανίερη Συνεύρεση”…  

(Η Μπελ, ο Καπαμπλάνκα και ο Ζιρού)

                                                                                                             του Ανδρέα Αποστολίδη

                                                                                         στον Σέργιο Γκάκα για το γκολ του Ζιρού

Η αστυνομική αφήγηση έχει κι αυτή τα δικά της μυστήρια και ερωτηματικά λογοτεχνικότητας. Ένας από τους λόγους είναι η λεγόμενη  «αυτοκρατορία των ενδείξεων», το DNA του είδους. Ο δεύτερος είναι το στοιχείο του παιχνιδιού.

Ξεκινάω από ένα σημαδιακό κείμενο. Carlo Ginzbug Σημάδια – Ρίζες ενός ενδεικτικού παραδείγματος.[1] Στο κείμενο αυτό ο ιταλός ιστορικός μας εξηγεί πώς στα τέλη του 19ου αιώνα ξεπρόβαλε σιωπηλά στο χώρο των επιστημών του ανθρώπου ένα επιστημονικό μοντέλο ή παράδειγμα, βασισμένο στις ενδείξεις και μας συστήνει για να το εξηγήσει τον τεχνοκριτικό Τζιοβάνι Μορέλι, μας θυμίζει ένα ξεχασμένο απόσπασμα του Φρόυντ, το οποίο αναφέρεται εκτενώς στον Μορέλι και ανατρέχει σε μια χαρακτηριστική υπόθεση του Σέρλοκ Χολμς, ρίχνοντας φως στο γεννητικό κώδικα του αστυνομικού αφηγήματος.