Cruising

Τo 1980 o William Friedkin, που είχε δοξαστεί καλλιτεχνικά και εμπορικά στις αρχές της δεκαετίας του ‘70, προσπαθούσε να ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη των studio μετά την αποτυχία του (αριστουργηματικού) Sorcerer και του The Brink’s Job. Στα χέρια του έφτασε το βιβλίο Cruising του Gerald Walker, για έναν αστυνομικό που κυνηγάει έναν ομοφυλόφιλο serial killer, υποδυόμενος ο ίδιος τον ομοφυλόφιλο και σταδιακά αρχίζει να χάνει την ταυτότητά του και το σεξουαλικό του προσανατολισμό.

Ο Friedkin αρχικά αδιαφόρησε για το βιβλίο, το οποίο φημολογείται πως έπεσε στα χέρια του Steven Spielberg που έδειξε ενδιαφέρον για να το μεταφέρει στον κινηματογράφο. Όμως τότε ξεκίνησε μια απροσδόκητη αλυσίδα γεγονότων: O Randy Jurgensen ήταν ένας αστυνομικός που ερευνούσε φόνους ομοφυλοφίλων στα BDSM club της Νέας Υόρκης, υποδυόμενος τον θαμώνα που ψάχνει για παρέα. Ο Jurgensen γνωριζόταν με τον Friedkin, από την εποχή που είχε εργαστεί σαν τεχνικός σύμβουλος στο The French Connection. O Paul Bateson, ένας βοηθός γιατρού που είχε εμφανιστεί στον Εξορκιστή του Friedkin, διωκόταν για φόνο και το όνομά του ενεπλάκη στις δολοφονίες που ερευνούσε ο Jurgensen. Ταυτόχρονα, ο Friedkin διατηρούσε φιλικές σχέσεις με μέλη της Μαφίας στην Νέα Υόρκη, στους οποίους ανήκαν τα gay bar, που σύχναζαν τα θύματα του διαβόητου serial killer. Παρότι το βιβλίο δεν φαινόταν ενδιαφέρον, όλα έδειχναν στον σκηνοθέτη ότι έπρεπε να ασχοληθεί με το θέμα. Η ιστορία της ταινίας βασίστηκε τελικά στην αρθρογραφία του δημοσιογράφου της εφημερίδας Village Voice, ονόματι Arthur Bell.

Για τον πρωταγωνιστικό ρόλο επιλέχτηκε ο Al Pacino και μετά από γυρίσματα που θύμιζαν θέατρο στον Πόλεμο του Vietnam το Crusing έφτασε στις οθόνες. Το σενάριο δεν είχε να κάνει απλώς με φόνους ομοφυλοφίλων, αλλά με αποτρόπαια εγκλήματα στα BDSM / Leather Bars της Νέας Υόρκης, αποτυπώνοντας μια πολύ “εξωτική” και άγρια υποκουλτούρα στο πανί. Ο Friedkin ήταν σίγουρος ότι το περιεχόμενο θα λογοκρινόταν άγρια, οπότε φρόντισε η αρχική έκδοση να έχει επιπλέον 40 λεπτά, άγριου σαδομαζοχιστικού sex, το οποίο θα θυσιαζόταν για να επιζήσουν οι σκηνές που πραγματικά επιθυμούσε. Το story είχε διαρρεύσει αρκετά πριν την κυκλοφορία της ταινίας και τα μέλη της gay κοινότητας διαδήλωναν κατά χιλιάδες, έτσι ώστε να αποτρέψουν την υλοποίησή της. Όταν τελικά το Cruising (που σωστά αποδόθηκε στα ελληνικά ως “To Ψωνιστήρι”) πήγε στα σινεμά, οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες των αιθουσών φρόντισαν να ξεκαθαρίσουν – με σχετική ανακοίνωση πριν την αυλαία – ότι δε θέλουν να έχουν καμία σχέση με την ταινία και τα νοήματά της, αλλά είναι υποχρεωμένοι απέναντι στο studio να την δείξουν. Το δίδυμο Friedkin – Al Pacino πέρασε από σαράντα κύματα κι ακόμα και σήμερα μιλούν με τα χειρότερα λόγια για τη συνεργασία τους.

Το Cruising έμεινε στην ιστορία ως μια από τις πιο αμφιλεγόμενες κινηματογραφικές δημιουργίες. Στην εποχή του σφαγιάστηκε από κοινό και κριτικούς, που το χαρακτήρισαν ως ομοφοβικό, αναίτια βίαιο και ασυνάρτητο. Μετά από 40 χρόνια έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι και η προσπάθεια του Friedkin μπορεί να αποτιμηθεί ψύχραιμα.

Το 1980, τα αμερικανικά studios ενέταξαν το sex δυναμικά στη θεματολογία των αστυνομικών ταινιών. Όχι σκηνές συνουσίας, αλλά το sex και τις σεξουαλικές διαστροφές σαν κινητήριο μοχλό του σεναρίου. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ήταν το Fear City του Abel Ferrara, το Tightrope με τον Clint Eastwood και το (σκουπίδι) 10 to Midnight με τον Charles Bronson. Η σεξουαλική διαστροφή, συνδυασμένη με την τρέλα των slasher movies (ταινίες με κατά συρροή δολοφόνους, όπου η κάμερα παρακολουθεί τα γυναικεία θύματα να σφαγιάζονται από λεπίδες και τσεκούρια) δημιούργησε άπειρα exploitations, εφήμερου εντυπωσιασμού και ελάχιστης καλλιτεχνικής αξίας.

Το Cruising δεν είναι αψεγάδιαστο: Το πρώτο μισάωρο είναι ένα ανεπανάληπτο όργιο βίας και σαδισμού, που κάνει τον Mario Bava να φαντάζει Πέππα το Γουρουνάκι, με σκηνές που θα έκαναν περήφανο τον James Ellroy. Το σενάριο έχει τρύπες και προχειρότητες, με σκηνές και γεγονότα που φαντάζουν ασύνδετα, ή ανούσια. Ακόμα και μ’ αυτά, το Cruising αποτελεί εξαιρετικά ενδιαφέρον δείγμα σινεμά, από ένα δημιουργό που ρισκάρει και πειραματίζεται. Η βία είναι έντονη, αλλά εντάσσεται οργανικά μέσα στο έργο. Σε κανένα σημείο δε νιώθεις ότι ο Friedkin θέλει να κάνει το θεατή να αηδιάσει και να φύγει από την αίθουσα, αντίθετα θέλει να τον υποβάλει και να τον καταπιεί στον κόσμο του (ο οποίος βεβαίως διαφέρει από του Friends, ή του Orange County Teens). Παρά τις διαφωνίες που μπορεί να είχε με τον σκηνοθέτη, ο Al Pacino παραδίδει μια πρωτότυπη και πειστική ερμηνεία, καθώς βυθίζεται μέσα στο ρόλο του ομοφυλόφιλου που αναζητεί ευκαιριακούς συντρόφους και πείθει ότι χάνει το χαρακτήρα και τα λογικά του. Οι βραδινές λήψεις στα πάρκα και στα τούνελ είναι ατμοσφαιρικές και η αναμέτρηση με το τέρας, άκρως εντυπωσιακή.

Η κριτική των διάσημων Gene Siskel και Roger Ebert είναι χαρακτηριστική σχετικά με το πως έγινε αντιληπτό στην εποχή του Cruising: “Αηδιαστικό και εξαιρετικά δυσάρεστο. Μας απροσανατολίζει και δεν μας διαβεβαιώνει για το ποιος είναι ο δολοφόνος. Σε μια αστυνομική ταινία, πάντα πρέπει να αποκαλύπτεται ο δολοφόνος”. Με άλλα λόγια, το crime fiction πρέπει απαραίτητα να είναι whodunit και παιχνίδι λογικής, άποψη που πολλοί ενστερνίζονται μέχρι σήμερα. Ο William Friedkin λοιπόν το 1980 έδειξε με νύχια και με δόντια (και με δερμάτινα και χειροπέδες) ότι το crime fiction μπορεί να απλωθεί σε πολύ μεγαλύτερο εύρος και σκότος και δεν είναι απλώς μια άσκηση ανακατέματος υπόπτων, που κάποιος τελικά αποδεικνύεται ένοχος. Το πείραμα του δεν υπήρξε απολύτως επιτυχημένο, όμως είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και κρύβει κινηματογραφικό πλούτο. Επίσης, διαφοροποιείται από τα film που αναφέραμε πριν, γιατί δεν είναι exploitation και δεν έχει σαν αυτοσκοπό να σοκάρει, αλλά να δημιουργήσει τη δική του πραγματικότητα.

Η ταινία είναι έντονη και ανακατεμένη. Αν οι Dario Argento και John Carpenter σας φαίνονται αιματηροί και αποτρόπαιοι, μείνετε μακριά για να περάσετε ευχάριστες Χριστουγεννιάτικες Γιορτές. Αν όμως θέλετε να δείτε τα πειράματα ενός πραγματικά ικανού σκηνοθέτη με την ανθρώπινη διαστροφή και τρέλα, η θέαση του Cruising δεν είναι καθόλου χαμένος χρόνος. Μετά, θα φαντάζεστε τον Άγιο Βασίλη να σας σιγοτραγουδάει “Whoooo’s here… I’m here!”

ΥΓ: Να μνημονεύσουμε τον σκηνοθέτη Mike Malloy, ο οποίος έκανε πρόσφατα ένα αφιέρωμα στις αστυνομικές ταινίες των ‘80s, που είναι αφιερωμένες στο sex. Μπορείτε να δείτε το πολύ ενδιαφέρον video στο κανάλι του, στο youtube.