Σίλβερβιου: Το ρέκβιεμ του συγγραφέα και των κατασκόπων του

Το τελευταίο μυθιστόρημα του Τζων λε Καρρέ, που εκδόθηκε μετά το θάνατό του, είναι ένα  ρέκβιεμ των κατασκοπευτικών ιστοριών του με σωρεία περίτεχνων υπαινιγμών.

Σίλβερβιου είναι η ονομασία του σπιτιού όπου μένουν ένας πράκτορας των μυστικών υπηρεσιών (ο Έντουαρντ Έιβον ή Φλόριαν) αγγλοπολωνικής καταγωγής, με πλούσια δράση στην Πολωνία και τη Βοσνία με τη σύζυγό του (Ντέμπορα), πανέμορφο κάποτε κεντρικό στέλεχος των μυστικών υπηρεσιών με ειδίκευση στον αραβικό κόσμο. «Είναι το μεγάλο σκοτεινό σπίτι στην άκρη της πόλης με τον υπέροχο κήπο», όπου η Ντέμπορα αργοπεθαίνει πάσχοντας από καρκίνο ενώ σ’ ένα υπόγειό του βρίσκονται το κέντρο επικοινωνίας της και τα υπηρεσιακά της αρχεία.

Silverview (Silberblick στα γερμανικά) ονομαζόταν το σπίτι όπου πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, άρρωστος, ο Φρίντριχ Νίτσε με την φροντίδα της αδελφής του, η οποία τακτοποίησε εκεί και το αρχείο του.

Το Σίλβερβιου και η φροντίδα του ήταν από τα ευχάριστα πάρεργα ή τις μανίες του Έντουαρντ και εδώ ο λε Καρρέ κλείνει το μάτι ειρωνικά στο θρυλικό  σπίτι του Ίαν Φλέμινγκ στην Τζαμάικα, το Goldeneye, όπως το είχε βαφτίσει ο ίδιος.

Το βιβλίο διαδραματίζεται σε μια μικρή παραθαλάσσια πόλη σε απόμακρη περιοχή της Ανατολικής Αγγλίας. Εκεί ένας τριαντάχρονος θα εγκαταλείψει μια επιτυχημένη καριέρα στο Σίτυ του Λονδίνου για να ανοίξει βιβλιοπωλείο. Ο Έντουαρντ Έιβον τον πλησιάζει για να τον χρησιμοποιήσει σαν πιόνι σε μια υπόθεση πολύ φορτισμένη και ταυτισμένη με τις μυστικές υπηρεσίες και την όλη του δράση. Προσφέρεται να βοηθήσει τον φέρελπι βιβλιοπώλη και να αξιοποιήσει ένα ημιυπόγειο χώρο που θα τον ονομάσει Δημοκρατία της Λογοτεχνίας και θα παρουσιάζει εκεί τις δικές του προτάσεις στο κοινό. Πρώτο βιβλίο που του προτείνει είναι το παντελώς άγνωστο στο βιβλιοπώλη «Οι δακτύλιοι του Κρόνου», του Γερμανού συγγραφέα W.G.Sebalt (1944-2001).

Το βιβλίο του Σέμπαλτ είναι ένα οδοιπορικό στην ανατολική ακτή της Αγγλίας και τις αραιοκατοικημένες περιοχές της, όπου το οδοιπορικό του παίρνει τη μορφή μοναχικής λιτανείας στα απομεινάρια του πολιτισμού και της φύσης (καθώς τίποτα τελικά δεν αντέχει στο χρόνο).

Στο Σίλβερβιου η Ντέμπορα θα χάσει τη μάχη με τον καρκίνο και η Υπηρεσία αποφασίζει να την κηδέψει και να την τιμήσει επίσημα, οπότε και ο ρόλος της αποκαλύπτεται δημόσια. Μια εκτενής περιγραφή της κηδείας από τον λε Καρρέ θα πάρει μορφή ειρωνικού σαρκασμού της υπηρεσίας και των ηρώων του (και θυμίζει κάτι από το «The Big Chill» του Κάσνταν ή τη νουβέλα της Γιουντόρα Γουέλτυ «Η κόρη του αισιόδοξου δικαστή ΜακΚέλβα»).

Η υπόθεση κατά τ’ άλλα αφορά μια εσωτερική έρευνα της υπηρεσίας για την πιθανή αποστασία του Έντουαρντ Έιβον και τις κινήσεις του να διαφύγει, τα ηθικά διλλήματα όλων των βιβλίων του επανέρχονται, ένα αίσθημα αποτυχίας των μυστικών υπηρεσιών κυριαρχεί, μια ελπίδα αυτογνωσίας αχνοφαίνεται, αλλά ο λε Καρρέ με διακριτικό τρόπο, δίχως να χάσει το κέφι του, συνθέτει ένα κομψό ρέκβιεμ για το έργο του επιστρατεύοντας απρόσμενα τον W.G.Sebalt, άγνωστο στο ευρύ κοινό και αγαπημένο των λογοτεχνών στη στροφή του αιώνα.