Οι «παράνομοι» ένοπλοι διανοούμενοι στα ημερολόγια του Ρένσι

Το ψυχολογικό πορτραίτο του αριστεριστή ένοπλου παράνομου σπανίζει στην αστυνομική φιλολογία. Υπάρχει ασφαλώς στο νέο-πολάρ, αλλά στα πλαίσια μιας μυθοπλαστικής, «μελοδραματικής» πλοκής. Μία από τις ελάχιστες «ρεαλιστικές» εξαιρέσεις βρίσκεται στις σελίδες των ημερολογίων του Ρικάρντο Πίλια: η «καθημερινή» μετάλλαξη της συμπεριφοράς του.

Ο Πίλια είναι δίπλα με τους ένοπλους Μοντενέρος που μπαινοβγαίνουν στο σπίτι του, έχουν κοινές πολιτικές καταβολές, αλλά διακρίνει πάνω τους κάτι το δυσοίωνο, όπως μας αποκαλύπτει το ημερολόγιό του, που γράφεται την περίοδο της προετοιμασία της Τεχνητής Αναπνοής, πριν το πραξικόπημα και εκδίδεται μετά σαράντα χρόνια:

«Θυμάμαι ένα απόγευμα που με επισκέφθηκε ο Λούκας Τ., ένας ακόμα επαγγελματίας επαναστάτης και κάθισε για τσάι  · είδα, χωρίς να το καταλάβει, το πιστόλι που φορούσε στην εσωτερική  θήκη της ωμοπλάτης. Αισθανόταν αμήχανα διότι δεν μπορούσε να μου πει ότι είδε το βιβλίο μου στην Αβάνα · βρισκόταν εκεί για στρατιωτική εκπαίδευση. Η πολιτική μυστικότητα επηρεάζει τον αυθορμητισμό στη φιλία. Ζούνε δύο ζωές, η ορατή αλλάζει και γίνεται γκρίζα για να προστατέψει την άλλη. Πάντα ήθελα να τον ρωτήσω αν έχει σκοτώσει κανένα, αλλά η στιγμή μοιάζει μονίμως ακατάλληλη».

Επίσης: «Το βράδυ με τον Ρομπέρτο Κ. Περνάει τις διακοπές του μαζί μας. Ήρθε χθες μαζί με την όμορφη γυναίκα του, κληρονόμο ενός διάσημου εστιατορίου της πόλης. Οι επαναστάτες είναι απλοί άνθρωποι που κρύβουν σκοτεινές πράξεις, μπροστά στις οποίες όλοι αισθανόμαστε κατά μια έννοια εκφοβισμένοι. Πήγε στο διπλανό δωμάτιο και άφησε το πιστόλι και τη δερμάτινη θήκη που φορούσε κάτω από το πανωφόρι του. Σε όλη τη συζήτηση, δίχως να αναφέρει το όπλο, οι λέξεις έμοιαζαν φορτισμένες με μια σκοτεινή βαρύτητα...» 

 H Τεχνητή αναπνοή είναι αφιερωμένη στους δύο φίλους του, από τους εξαφανισμένους της δικτατορίας. Η πλοκή ξεκινάει Απρίλιο του 1976, λίγες μέρες μετά το πραξικόπημα της 24ης Μαρτίου.