Τζων Ντόρτμουντερ και Μπέρνυ Ρόντενμπαρ

Ο Ντόναλντ Ουέστλεηκ (1933-2008) και ο Λώρενς Μπλοκ (1938 - ) δημιούργησαν δύο από τους πιο γλαφυρούς χαρακτήρες διαρρηκτών, κλεφτών και απατεώνων μικρής εμβέλειας με πολύ χιούμορ και κέφι: Είναι ο Τζων Ντόρτμουντερ και Μπέρνυ Ρόντενμπαρ. Ο Μπλοκ και ο Ουέστλέηκ ήταν φίλοι και συνάδελφοι, μια εξήγηση για τις ομοιότητες και το ύφος των ιστοριών στις οποίες μπλέκουν οι δυο χαρακτήρες.

Ο Τζων Άρτσιμπαλ Ντόρτμουντερ εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1970 στο The Hot Rock, που τo 1972 έγινε ταινία από τον Πήτερ Γιέητς με τον Ρόμπερτ Ρέντφορντ στο ρόλο του. Ακολούθησαν δεκατέσσερα μυθιστορήματα και έντεκα διηγήματα με τον ίδιο ήρωα μεταξύ 1970 και 2009.

Ο Μπέρνυ Ρόντενμπαρ εμφανίστηκε το 1977 στο Burglars Can't Be Choosers για να ακολουθήσουν άλλα έντεκα μυθιστορήματα και τέσσερα διηγήματα. Ο Μπέρνυ στο The Burglar Who Liked to Quote Kipling (Ο διαρρήκτης που του άρεσε να τσιτάρει Κίπλινγκ, 1979) γίνεται ιδιοκτήτης ενός παλαιοβιβλιοπωλείου στο Γκρίνουιτς Βίλλατζ, το οποίο το συντηρεί κάνοντας διαρρήξεις.

Πρόκειται για μυθιστορήματα «αστυνομικής» σάτιρας πολύ μέσα στο κλίμα των δεκαετιών 1970 και 1980, όπου το hardboiled διαχέεται στον απόηχο του χιππισμού και μιας εναλλακτικής κουλτούρας. Αν στους δύο συγγραφείς, (που παράλληλα γράφουν δεκάδες θρίλερ με άλλους ήρωες), προσθέσουμε τον Τζέημς Κράμλεϋ και τον Έλμορ Λέοναρντ, έχουμε τουλάχιστον μια τετράδα συγγραφέων στις ΗΠΑ που σφράγισαν την εποχή.

Στην «ιστορία» του αστυνομικού μυθιστορήματος στην Ευρώπη είναι υποτιμημένοι στη σκιά της Χάισμιθ και του ανερχόμενου τότε Ελλρόυ, αλλά όσο περνούν τα χρόνια διακρίνει κανείς μια πολύ ζωντανή, δημιουργική και ευφάνταστη σχέση με την εποχή τους. Κάτι αντίστοιχο παρατηρεί κανείς και στις αστυνομικές ταινίες του νέου αμερικανικού κινηματογράφου της ίδιας περιόδου, που ήταν αποδεκτές μόνο εν μέρη από τους ριζοσπάστες κριτικούς της Γηραιάς Ηπείρου.

Η αναγνώρισή τους στις ΗΠΑ ήταν (αναλογικά) μεγαλύτερη∙ να αναλογιστεί κανείς ότι ένας συγγραφέας της εμβέλειας του Τόμας Πύντσον στο μυθιστόρημά του The Bleeding Edge (2014) έχει για μότο του ένα απόσπασμα του Ουέστλεηκ. («Αν η Νέα Υόρκη ήταν χαρακτήρας αστυνομικού μυθιστορήματος, δεν θα ήταν ο ντετέκτιβ, δεν θα ήταν ο δολοφόνος. Θα ήταν ο αινιγματικός ένοχος που ξέρει την αληθινή ιστορία και δεν την λέει»).

Ο Ντόρτμουντερ και ο Ρόντενμπαρ είναι παραβατικοί χαρακτήρες μικρού βεληνεκούς, σύμβολα όμως μιας «εναλλακτικής» καθημερινότητας. Ο Ντόρτμουντερ στο Πώς να κλέψετε μια τράπεζα (1972) ζει ως πλασιέ εγκυκλοπαιδειών: κοροϊδεύει τις αφελείς νοικοκυρές εισπράττοντας την μικρή προκαταβολή μιας προσφοράς και μετά εξαφανίζεται και ο Ρόντενμπαρ παίζει με τους πελάτες του παιχνίδια για βιβλία ευρείας κατανάλωσης, όπως εγχειρίδια οδηγών διαίτης που έχουν εκδοθεί δεκαετίες πριν.

Είναι, μεταξύ των άλλων, σχόλια για το ευρύ αναγνωστικό κοινό στις ΗΠΑ, εποχής της «κατανάλωσης» και στο χώρο του βιβλίου: Readers Digest, εκδόσεις του Life, δανειστικές βιβλιοθήκες κλπ. Οι δύο διαρρήκτες με μια έννοια λοιδορούν αυτό το κοινό, δίχως να έχουν σχέση με την «υψηλή» λογοτεχνία, αν και ο Μπέρνι Ρόντενμπαρ είναι λάτρης των παλιών βιβλίων και βιβλιόφιλος ευρύτατου βεληνεκούς, όπως υποδηλώνουν οι τίτλοι των σχετικών μυθιστορημάτων του Λώρενς Μπλοκ: Ο διαρρήκτης που μελετούσε Σπινόζα (1980), Ο διαρρήκτης στη βιβλιοθήκη (1997), Ο διαρρήκτης στη σίκαλη (1999), Ο διαρρήκτης που συνάντησε τον Φρέντερικ Μπράουν (2022).