Αστυνομικά διηγήματα και ζωγραφικοί πίνακες

Δύο πολλά υποσχόμενες εκδόσεις με αστυνομικά διηγήματα εμπνευσμένα από ζωγραφικούς πίνακες σε επιμέλεια του Λώρενς Μπλοκ (1938-), δημιουργού πολυετών σειρών στη Νέα Υόρκη με ήρωες τον πρώην αλκοολικό αστυνομικό Μάθιου Σκάντερ και τον διαρρήκτη Μπέρνυ Ρόντενμπαρ, εμφανίστηκαν πρόσφατα με το πρόσημο της πρωτοτυπίας.

Η αρχή έγινε το 2016 με το «In Sunlight or In Shadow: Stories Inspired by the Paintings of Edward Hopper». Ο Μπλοκ γράφει στην εισαγωγή του: «Η ισχυρή θετική πρόσληψη των πινάκων του Χόππερ είναι διαδεδομένη ανά την υφήλιο. Ιδιαίτερα πιστεύω ανάμεσα στους συγγραφείς…Ο Χόππερ δεν ήταν εικονογράφος ούτε αφηγηματικός καλλιτέχνης. Οι πίνακές του δεν διηγούνται ιστορίες. Υποβάλουν όμως ιστορίες μέσα σε αυτούς –ισχυρές, ακαταμάχητες-  που περιμένουν την αφήγησή τους. Μας δείχνουν στιγμές μέσα στον χρόνο, υπάρχει ένα παρελθόν κι ένα μέλλον, είναι δικό μας έργο να το ανακαλύψουμε μόνοι μας».

Ζητήθηκαν έτσι να γραφούν από γνωστούς συγγραφείς ιστοριών θρίλερ ή μυστηρίου διηγήματα πάνω σε πίνακες του Χόππερ της επιλογής τους. Συγκεντρώθηκαν δεκαεπτά συμμετοχές, ανάμεσά τους Στήβεν Κινγκ, Τζόυς Κάρολ Όουτς, Λη Τσάιλντ, Μάικλ Κόνελυ κλπ.

Τα κατά παραγγελία διηγήματα συλλογών συνήθως είναι κατώτερα των ανθολογιών ήδη δημοσιευμένων διηγημάτων. Εδώ η προσπάθεια είναι αξιόλογη, όπως και το κίνητρο. Παρατίθεται κάθε φορά και ο πίνακας έμπνευση. Όμως η δύναμη των πινάκων του Έντουαρντ Χόππερ, ένας συνδυασμός καθημερινότητας, μοναξιάς και απρόσμενη εσωτερικής ανασκόπησης, μια ιδιόμορφη ποιητική του τετριμμένου, δεν απαιτεί την προσγείωσή της σε μια «υπόθεση» δράσης ή μυστηρίου. Το αντίθετο.  Όσο καλή κι αν είναι η «ιστορία» που προσφέρεται, αυτή όλο και αφαιρεί κάτι από την ποιητικότητα και τον αναστοχασμό των πινάκων ∙ η απόλαυσή τους αποτελεί εσωτερική, προσωπική υπόθεση του θεατή που δεν είναι «αφηγήσιμη», είναι ένα μουρμουρητό μεταξύ του θεατή και του πίνακα που δεν χρειάζεται να ακουστεί, αποτελεί μια συνομιλία κρυπτική.

Ακολούθησε μια δεύτερη συλλογή, μετά την «επιτυχία» της πρώτης: «Alive in Shape and Color: 17 Paintings by Great Artists and the Stories They Inspired». Νταλί, Μαργκρίτ, Ιερόνυμος Μπος κλπ με  ορισμένους από τους συγγραφείς του τόμου με πίνακες του Ε.Χόππερ. Πιο «ελεύθερο» εδώ το θέμα, πιο σχετική και η «κριτική» αξιολόγηση των διηγημάτων.

Πάντως, παλιότερα δύο μυθιστορήματα του τεχνοκριτικού Όλιβερ Μπανκς έχουν συνδυάσει πολύ καλύτερα την αστυνομική ίντριγκα με την ζωγραφική κλασικών πινάκων στο «Χαμένο πίνακα του Ρέμπραντ» και ιδιαίτερα στη «Μανία με τον Καραβάτζο», όπου η «μανία» εισχωρεί στον κόσμο και την εποχή των Ερυθρών Ταξιαρχιών στην Ιταλία. Το «κλίμα» γύρω από τον επιλεγόμενο πίνακα και τα ποικιλόμορφα συμφραζόμενά του, η σημερινή του πρόσληψη επίσης, αντί της όποιας παράφρασής του σε μια νέα «ιστορία», προσφέρεται κατά βάση πολύ περισσότερο για μια «αστυνομική» αφήγηση.