Ο ήρωας του Γιάννη Μαρή σε νέες περιπέτειες

Ένας σημαντικός αφιερωματικός τόμος,
με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών από τη γέννηση του

O Γιάννης Μαρής υπήρξε κάτι πολύ περισσότερο από «πατριάρχης της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας»: μαχητικός δημοσιογράφος στα χρόνια του αντικομμουνισμού και της λογοκρισίας, σημαντικός παράγων στα εκδοτικά και δημοσιογραφικά πράγματα της χώρας για 25 χρόνια και ταυτόχρονα υποδειγματικός «αφηγητής» αλλά και προικισμένος συγγραφέας, που μπορούσε να πλάθει πειστικούς χαρακτήρες, με προεξάρχοντα τον αντι-ήρωα πρωταγωνιστή των αστυνομικών του ιστοριών, αστυνόμο Γιώργη Μπέκα. Ο Μαρής ήξερε να σκηνοθετεί χωροχρονικά έναν ατμοσφαιρικό μυθιστορηματικό κόσμο στην καρδιά ή στα προάστια της πρωτεύουσας, στα κοσμοπολίτικα ελληνικά νησιά του ’50 και του ’60, στη Θεσσαλία των μεγαλοκτηματιών και των ληστών ή, ακόμα, στην Αθήνα των πρώτων Ολυμπιακών αγώνων. 

Από τον Γιάννη Μαρή έως τους σύγχρονους Έλληνες αστυνομικούς συγγραφείς και από τον Γκράχαμ Γκρην έως τον Φίλιπ Κερρ και τον τηλεοπτικό «Πόλεμο του Φόιλ», η αστυνομική αφήγηση συχνά συνδιαλέγεται με το τραύμα του πολέμου. Το (ηθικό) ερώτημα παραμένει δραστικό: Τι νόημα έχει η (μυθοπλαστική) αναζήτηση του ενόχου ενός μεμονωμένου εγκλήματος, όταν η ανθρώπινη μοίρα διασχίζει το σφαγείο του πολέμου με χιλιάδες ή και εκατομμύρια θύματα;

Αυτό και άλλα παρόμοια θέματα θα βρεθούν στο επίκεντρο του α΄ κύκλου των εκδηλώσεων της ΕΛΣΑΛ με θέμα «Αστυνομική λογοτεχνία και πόλεμος», που θα πραγματοποιηθούν τον Ιούλιο σε Χανιά, Ρέθυμνο και Θεσσαλονίκη, με αφορμή τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία.

Τα μέλη της ΕΛΣΑΛ εμπνέονται από την πανδημία και γράφουν σύντομες "ιστορίες εγκλεισμού"

Με το καλοκαίρι να έχει «εφορμήσει» πλέον για τα καλά, η ΕΛΣΑΛ προτείνει μερικά εξαιρετικά αστυνομικά μυθιστορήματα πρόσφατης «εσοδείας», γραμμένα από συγγραφείς-μέλη της, που ανταποκρίνονται σε κάθε λογοτεχνική προσδοκία και αναγνωστικό γούστο.

Γράφω για να εκφραστώ, να επικοινωνήσω, να αφηγηθώ τις χιλιάδες ιστορίες που γεννιούνται στο κεφάλι μου. Γράφω επειδή αυτό μπορώ να κάνω. Αν μπορούσα να ζωγραφίσω ή να γράψω μουσική, θα εκφραζόμουν έτσι. Για εμένα η γραφή είναι ανάσα, ξέδωμα, [...]

Είμαι η Ελένα Νατάλια Ρουσόβνα, 21 ετών και 3 μηνών. Ορφανή από μάνα και πατέρα, ήρθα στην Αγία Πετρούπολη πριν από πέντε μήνες. Το σπίτι μου είναι στο Ιρκούτσκ, μόνο που κανείς δεν θα με κλάψει εκεί.

Ο Έλληνας συνέρχεται πρώτος. Περνάει το χέρι του από το αυχένα, ύστερα απ΄ τα μηνίγγια του.  Σίγουρα νοιώθει το κεφάλι του βαρύ, πιασμένο σε μέγγενη.  Βρίσκεται ξαπλωμένος στο πάτωμα και προσπαθεί να συνειδητοποιήσει τι έχει συμβεί και πού βρίσκεται. Δίπλα του βλέπει το Ρώσο και τα θυμάται με μιας όλα. Τι νύχτα κι αυτή!  Ο Κομισάριος του Λαού Αλεξέι Ιβάνοφ, ροχαλίζει με ανοιχτό το στόμα.

Ξύπνησε κάθιδρος, τρέμοντας. Αυτό ήταν, συλλογίστηκε, ο ύπνος του είχε χαθεί. Θα βρυκολάκιαζε την υπόλοιπη νύχτα. Το κορμί του πονούσε, κάθε γαμημένος μυς του, λες και ήταν τυλιγμένος με σύρμα αγκαθωτό. Σηκώθηκε από το κρεβάτι και κατευθύνθηκε, τρικλίζοντας, στην κουζίνα. Άνοιξε τη βρύση και έσκυψε να πιει λαίμαργα νερό. Πήρε μια κοκακόλα από το ψυγείο και πήγε στο σαλόνι.

Άπλωσε το χέρι του για τα σύνεργα από το χαμηλό τραπεζάκι μπροστά του κι έστριψε ένα τσιγάρο. Ένοιωθε κατάκοπος, καταθλιμμένος και θυμωμένος. Κυρίως θυμωμένος. Η γκόμενα ήταν απίστευτη, τον είχε δυο ώρες στη χρηστομάθεια.

Μια ιστορία που θα μπορούσε να είχε συμβεί πάνω στο QAR, το καράβι του Μαυρογέννη

Καλησπέρα, Κύριε. Τυφλός και ζητιάνος εγώ, έρχομαι στο τραπέζι σας. Κεράστε με κάτι να πιω και ιστορίες θα σας πω που σαν κι αυτές δεν θα έχετε ξανακούσει. Μην κάθεστε πολύ κοντά μου κύριε, βρωμάω σαν ασβός, αλλά θα μιλάω δυνατά και καθαρά για να μ΄ακούτε. Αρκεί να μου δώσετε ένα ποτήρι μπράντυ, που τόσο λαχταρά η ψυχή μου ή μια μπύρα, αν αυτό σας φαίνεται ακριβό. Ευχαριστώ, Κύριε. Μακροημέρευση και για τους δυο μας! Και τώρα θα σας διηγηθώ πώς κατάντησα έτσι.

Ο Νγκουέμα βγήκε από το σπίτι του στο συνοικισμό και κατευθύνθηκε προς το σταθμό του προαστιακού. Ήταν νωρίς το πρωί και η γειτονιά κοιμόταν ακόμη. Πού και πού έβλεπες κάποιον άντρα να περπατά με γρήγορα βήματα και σκυφτό κεφάλι. Οι γυναίκες, όλες οι γυναίκες της φυλής του, μανάδες, σύζυγοι, ερωμένες, κόρες, έμεναν στα σπίτια φροντίζοντας το νοικοκυριό και μεγαλώνοντας παιδιά. Μπορεί οι άντρες να ήταν αυτοί που εξασφάλιζαν το ψωμί και το ρύζι της οικογένειας, όμως ήταν η αγάπη των γυναικών, η πίστη και το κουράγιο τους, που έκαναν τη ζωή στο συνοικισμό να φαίνεται πολύχρωμη και –καμιά φορά- όμορφη.

…Δεν ξέρω πώς έφτασα ξανά εδώ.

Ήταν μια βδομάδα που είχα βγει από τη φυλακή. Είχα αποφασίσει ν΄ αλλάξω ζωή. Είχα αποφασίσει να ζήσω. 15 χρόνια μέσα δεν ήταν λίγα. Είχα πληρώσει, μόνος εγώ, για τη ληστεία. Χαλάλι. Τώρα με περίμεναν τα χρήματα, καλά κρυμμένα. Και ήταν όλα δικά μου.

Πήγα και τα πήρα. 15 χρόνια τυλιγμένα με νάιλον, σ΄ένα τσίγκινο κουτί, κάτω από μια πλάκα της αυλής στο σπίτι της μάνας μου. Η μάνα είχε φύγει τον έβδομο χρόνο που ήμουν μέσα.

Ήταν ξαπλωμένος στο πάτωμα, πάνω στο περσικό χαλί, με το σκαλιστήρι του τζακιού καρφωμένο στο κεφάλι του. «Μαλακίες», σκέφτηκε. «Καθόλου δεν περνά η ζωή σαν ταινία από μπροστά σου, ενώ σε πλησιάζει ο θάνατος. Μόνο το πρόσωπό της, μόνο αυτήν βλέπω.  Όμορφη και γελαστή, όταν την πλησίασα στο μπαρ και προσφέρθηκα να της κεράσω το επόμενο Lagavulin. Όμορφη και παραδομένη, σαν μπήκα μέσα της, αφού φτάσαμε σπίτι. Όμορφη και απούσα, καθώς την αναζήτησα μέσα στη νύχτα. Όμορφη και ξαφνιασμένη, μόλις τη βρήκα μπροστά στο ανοιχτό χρηματοκιβώτιο. Όμορφη και άγρια, όταν με χτύπησε».

Έξω ακούστηκε η σειρήνα του περιπολικού. Μια μικρούλα αράχνη ακροβάτησε στο σκαλιστήρι, ελαφροπερπάτησε στο πρόσωπό του και χώθηκε στο αριστερό του ρουθούνι.

Ήταν ξαπλωμένος στο πάτωμα, πάνω στο περσικό χαλί, με το σκαλιστήρι του τζακιού καρφωμένο στο κεφάλι του. «Μαλακίες», σκέφτηκε. «Καθόλου δεν περνά η ζωή σαν ταινία από μπροστά σου, ενώ σε πλησιάζει ο θάνατος. Μόνο το πρόσωπό της, μόνο αυτήν βλέπω.  Όμορφη και γελαστή, όταν την πλησίασα στο μπαρ και προσφέρθηκα να της κεράσω το επόμενο Lagavulin. Όμορφη και παραδομένη, σαν μπήκα μέσα της, αφού φτάσαμε σπίτι. Όμορφη και απούσα, καθώς την αναζήτησα μέσα στη νύχτα. Όμορφη και ξαφνιασμένη, μόλις τη βρήκα μπροστά στο ανοιχτό χρηματοκιβώτιο. Όμορφη και άγρια, όταν με χτύπησε».

Έξω ακούστηκε η σειρήνα του περιπολικού. Μια μικρούλα αράχνη ακροβάτησε στο σκαλιστήρι, ελαφροπερπάτησε στο πρόσωπό του και χώθηκε στο αριστερό του ρουθούνι.